İflas Artışları Hız Kesmiyor!

Allianz Trade’in iflas seviyelerini analiz ettiği ülkelerin 2023 yılı için yarısında, 2024 yılı için ise beşte üçünde salgın öncesi rakamların aşılması olası görünüyor. Avrupa'da, iflasların 2023 yılında Fransa'da yıllık yüzde 41 artarak 59.000'e, İngiltere'de yüzde 16 artarak 28.500'e, Almanya'da yüzde 22 artışla 17.800'e ve İtalya'da ise yüzde 24’lük artışla 8.900'e ulaşması bekleniyor. ABD'de ise daha sıkı kredi koşulları ve belirgin ekonomik yavaşlamanın bir sonucu olarak 2023 yılında iflaslarda yüzde 49'luk bir artışın olacağı tahmin ediliyor. 

BÜYÜK ÇAPLI İFLASLAR DA ARTIŞ DEVAM EDİYOR

Rapora göre, iflasların büyük çoğunluğunu küçük ve orta ölçekli işletmeler oluştursa da eğilim yavaş yavaş büyük firmalara da yayılmaya başlıyor. Bu durum da bir domino etkisi riski yaratıyor.  

Küresel düzeyde, büyük çaplı iflasların sayısının 2022 yılının son çeyreğinde 88 adede ulaşarak pandemi öncesi seviyelerin biraz üzerine çıktığı belirtilen raporda, 2022 yılının tamamı için küresel sayıya en fazla katkıda bulunan üç sektörün inşaat, perakende ve hizmet sektörü olduğu vurgulanıyor.

Küresel büyümenin 2023 yılında yüzde 2,2 ile yavaşlamasının da beklendiği ifade edilen raporda, 2024 yılında ise ılımlı bir toparlanma olacağı tahmin ediliyor. Ancak bu toparlanmanın iflaslarda bir düşüşü tetikleyecek seviyelerin altında kaldığı belirtilen rapora göre, düşük büyümeye ek olarak, kârlılık üzerindeki baskının artması, nakit tamponlarının zayıflaması ve daha sıkı finansman koşulları iflasların yeniden artmasına neden olabilir.

Allianz Trade İflas Araştırmaları Baş Analisti Maxime Lemerle, iflaslarda domino etkisine dikkat çekerek, şu değerlendirmede bulundu: "50 milyon eurodan fazla geliri olan şirketler için iflas sayısı şu anda pandemi öncesi seviyelerin biraz üzerinde. İnşaat, perakende ve hizmetler en çok etkilenen sektörler. Düşük büyüme, kârlılık üzerindeki baskı ve sıkı finansman koşulları, en kırılgan şirketlerin dayanıklılığını test ediyor. Bu şirketler arasında en az fiyatlandırma gücüne sahip sektörler ise; tekstil, hizmet, perakende, ulaşım, inşaat ve dayanıklı tüketim gibi ücret odaklı ve faiz artışı maliyetlerine en çok maruz kalan sektörler” diye konuştu.

Öte yandan, Avrupa'da ve ABD'de bankacılık sektöründe son dönemde yaşanan türbülansın olası bir likidite krizinin iflaslar üzerinde ne tür etkisi olabileceği sorusunu da akla getirdiğini ifade eden Maxime Lemerle, “Tahminlerimize göre, 2008 yılındakine benzer bir finansal krizin yeniden yaşanması durumunda, 2023 ve 2024 yılları toplamında ABD'de ve Batı Avrupa’da iflas sayısı sırasıyla 21.600 ve 99.900 artabilir. Büyük bir finansal kriz değil de 2000'lerin başındaki teknoloji balonunun patlaması sırasında görülen büyüklükte bir likidite krizi bile, 2023 ve 2024 yıllarında aynı bölgelerde sırasıyla 12.900 ve 95.300 ek iflasa yol açacaktır. Kredilerin donduğu ve yeni kredilerin verilmediği bir durumunda ise ABD'de ve Avrupa’da iflas sayılarında sırasıyla 10.700 ve 46.300 artış olacaktır" dedi.

 Yapılan araştırmanın başlıca can alıcı yönleri : 

Toplam iflas sayısı çoğunlukla küçük ve orta ölçekli işletmelerin durumunu temsil etmekte. Bununla birlikte, iflaslardaki artışın yavaş yavaş büyük firmalara yayıldığına dair daha fazla veri görüyoruz. Uzun tedarikçi listeleri göz önüne alındığında bu durum daha büyük bir domino etkisi riski anlamına geliyor.

Küresel düzeyde, büyük çaplı iflasların sayısı 2022 yılının son çeyreğinde 88 vakaya ulaşarak pandemi öncesi seviyelerin biraz üzerine çıktı. Hem 4. çeyrek hem de 2022 yılının tamamı için küresel sayıya en fazla katkıda bulunan üç sektör var: inşaat (4. çeyrekte 19 ve tüm yıl için 64 vaka), perakende (sırasıyla 14 ve 33 vaka) ve hizmet sektörü (sırasıyla 10 ve 30 vaka).

Son veriler 2023 yılı başları için de aynı eğilimin devamına işaret ediyor. Fransa'da, cirosu 15 milyon euroyu aşan firmalar için ticari iflas sayısı Şubat 2023 itibariyle son 12 ayda %41 arttı. ve diğer tüm firmalar için iflas sayısındaki artış ivmesini (%51) giderek yakalıyor. Capital IQ ve Bloomberg verilerine bakıldığında ABD'de de (bkz. Şekil 6) iflaslardaki artış net bir şekilde görülüyor. Capital IQ verilerine göre 2022 yılının son çeyreğindeki 117 vaka (yıllık %38) ve aynı yılın ikinci yarısındaki 211 vakanın (yıllık %15) ardından 2023'ün ilk çeyreğinde 183 iflas başvurusu (yani 2022'nin ilk çeyreğine kıyasla iki katından fazla) kaydedilmiş. Bloomberg verileri ise ilk çeyrekte 55 vaka ile 2009 yılından bu yana iflaslar bakımından en kötü sene başlangıcına işaret ediyor.

Ocak ve Şubat 2023'e ilişkin mevcut ilk veriler, iflaslarda artış eğiliminin süreceğini teyit ediyor. 2022 yılının son çeyreğinde, her dört ülkeden üçünde iflaslardaki artış hâlâ devam ediyordu. (2022 yılının ilk yarısındaki iki ülkeden birine kıyasla) Daha da önemlisi bu artışlara ABD (3. ve 4. çeyreklerde sırasıyla %12 ve %11) ve Almanya’nın da katılımıyla (sırasıyla %8 ve %19) Latin Amerika 2022 yılının son çeyreğinde artış eğilimi göstermeyen tek bölge oldu. Ocak ve Şubat aylarına Tablo1: Ticari iflaslar - Amerika/Batı Avrupa (solda) ve Orta ve Doğu Avrupa/Asya/Afrika'da (sağda) Mart sonu itibariyle mevcut 2023 rakamları 11 Nisan 2023 ait veriler (bkz. Tablo 2), Avrupa'da başta Hollanda olmak üzere İskandinav ve Baltık ülkeleri ile Asya'da Japonya ve Avustralya iflasların hızlandığı başka ülke gruplarına işaret ediyor. Bu bağlamda, iflasların uzun süredir düşük seviyede seyrettiği bölgelerin sayısı istikrarlı şekilde azalıyor. Halihazırda bu kapsamda olan ülkeler; Çin, Brezilya ve İtalya'nın yanı sıra “savaş ekonomisinin” iflas moratoryumunun sona ermesini dengelemeyi başardığı özel bir duruma sahip Rusya7 ile sınırlı.

*Ticari iflaslardaki artış hız kazanıyor: Küresel İflas Endeksi’nin 2023 yılında %21 ve 2024 yılında ise %4 artış göstermesini bekliyoruz. İflas seviyelerini analiz ettiğimiz ülkelerin 2023 yılı için yarısında, 2024 yılı için ise beşte üçünde salgın öncesi rakamların aşılması olası görünüyor. Avrupa'da, iflasların 2023 yılında Fransa'da yıllık %41 artarak 59.000'e , İngiltere'de %16 artarak 28.500'e , Almanya'da %22 artışla 17.800'e ve İtalya'da ise %24’lük artışla 8.900'e ulaşmasını bekliyoruz. ABD'de, daha sıkı kredi koşulları ve belirgin ekonomik yavaşlamanın bir sonucu olarak 2023 yılında iflaslarda %49'luk bir artış olmasını bekliyoruz. Bu da yılda 20 binden fazla iflasa geri dönüş anlamına geliyor. İnşaat sektöründe hâlâ sorunların devam ettiği Çin'de iflaslarda yüzde 4 ile az da olsa bir artış görülebilir.

*2023 ve 2024 yıllarında büyümenin daha düşük olmasının bir bedeli olacak. Hesaplamalarımıza göre Euro Bölgesi ve ABD’de iflas sayılarının istikrara kavuşması için 2023-2024 yıllarında sırasıyla ortalama 1,3 puan ve 1,5 puan ek GSYİH büyümesi gerekiyor. İflas artışlarına yönelik tahminlerimizin temeli bu karmaşık ortama dayanıyor. Domino etkilerine dikkat etmeliyiz: 50 milyon eurodan fazla geliri olan şirketler için iflas sayısı şu anda pandemi öncesi seviyelerin biraz üzerinde (İnşaat, perakende ve hizmetler en çok etkilenen sektörler).

*Talep etkisinin yanında karlılık üzerindeki baskıların devam etmesi, zayıflayan nakit tamponları ve beklenenden uzun süren daha sıkı finansman koşulları, kırılganlığı yüksek olan şirketlerin dayanıklılığını test ediyor. Bu şirketler arasında en az fiyatlandırma gücüne sahip olanlar (örneğin tekstil, hanehalkı ekipmanları gibi spesifik ürün perakendecileri ve restoranlar dahil bazı hizmet sektörleri); perakende, ulaşım ve inşaat gibi ücret artışı kaynaklı maliyet artışlarına karşı en hassas olanlar ve artan faiz geri ödeme maliyetlerine en çok maruz kalanlar (inşaat, dayanıklı tüketim malları) yer almaktadır. Nakit tabii ki hâlâ kral ama en son işletme sermayesi gereksinimleri verilerine göre alacak yönetimi uygulamaları kötüleşiyor.

*Kredi sıkışıklığı yaşanıyor. Hesaplamalarımıza göre 2008 yılındaki mali krizle aynı büyüklükte bir likidite krizinin ortaya çıkması 2023 ve 2024 yılları toplamında ABD'de 21.600, Batı Avrupa'da ise 99.900 ilave iflas anlamına gelebilir. Büyük bir finansal kriz değil de 2000'li yılların başında teknoloji balonunun patlaması sırasında görülen büyüklükte bir likidite krizi bile, 2023 ve 2024 yıllarında aynı bölgelerde sırasıyla 12.900 ve 95.300 ek iflasa yol açabilir. Yeni kredilerin verilmesini durduracak (kredi büyümesini 0'a indirecek) bir kredi "donması" durumunda ise 2023 yılında iflas sayılarında sırasıyla aynı bölgelerde 3.500 ve 15.150 artışa yol açabilir.