Balıkesir'in 41 cesur yiğidi: Balıkesir'de ilk kez "Kuvai Milliye Ateşi" böyle yandı!

16 Mayıs 1919 tarihinde İzmir'in işgal edilmesinin ardından, bir gün sonra 17 Mayıs'ta Balıkesir'e ulaşan işgal haberleri büyük bir heyecan yaratmıştır. İlk olarak Belediye binasında, daha sonra Okuma Yurdu'nda toplantılar düzenlenmiştir. Bu toplantılarda işgali protesto etmek amacıyla İtilaf Devletleri temsilcilerine telgraflar gönderilmiştir.

Zarbali Hulusi Bey'in evinde gerçekleştirilen gizli toplantılar sonucunda, daha kapsamlı bir toplantının Alaca Mescid'de yapılmasına karar verilmiştir.

19 Mayıs günü ikindi namazından sonra, mevlit okuma bahanesiyle gizlice toplanan kalabalık bir cemaat, işgali protesto etmek ve Balıkesir'in güvenliğini sağlamak amacıyla bir araya gelmiştir. Mevlit okumasının ardından Karesi Mebusu Vehbi (Bolak) Bey, toplanan cemaate hitaben bir konuşma yapmıştır. Konuşmasında, İzmir'deki olayların Balıkesir'e sıçramaması için "Redd-i İlhak Cemiyeti" adında bir oluşumun kurulması gerektiğini vurgulamıştır.

Diğer konuşmaların da yapıldığı toplantıda, çeşitli kararlar alınmış ve işleri yürütecek 41 kişilik bir heyet belirlenmiştir. 

41 CESUR YİĞİT!

1. Karesi Mebusu Vehbi Bey
2. Siverek Mebusu Vehbi Bey
3. Belediye Reisi Keçeci Hafız Mehmet Emin Bey
4. Müftü Nennicizade Abdullah Efendi
5. Abdülgafur Efendi
6. Zarbali Hulusi Bey
7. Tireli Sabri Bey
8. Dâvâvekili Sadettin Bey
9. Kocabıyık Mehmet Bey
10. Abdüsselâmzâde Cemil Efendi
11. Arap Sadettin Bey
12. Beypazarlı Hafız Mehmet Efendi
13. İbrahim Bakir Efendi
14. Kuyumcuzade Ali Efendi
15. Abdülaziz Mecdi Efendi oğlu Ahmet Nur Bey
16. Dâvâvekili Said Bey
17. Ocakîzade Talat Bey
18. Eski Nüfus Müdürü Hakkı Bey
19. Marmara Nahiyesi Müdürü İsmail Hakkı Efendi
20. Giritlizâde Muhittin Bey
21. Ahmet Vehbi Bey
22. Gönenli Osman Bey
23. Kunduracı Nuri Usta
24. Dâvâvekili Süleyman Sadi Bey
25. Lâz Hacı Mustafa Efendi
26. Hoca Asım Efendi
27. Budakzade Hafız İsmail Efendi (Melekzade Hacı Hafız Mehmet Efendi)
28. Hafız Eminiddin Efendi
29. Hafız Haydar Efendi
30. Muzaffer Efendi
31. Emekli Binbaşı Ahmet Bey,
32. Alaybeyi Rıza Bey
33. Kadizade Mustafa Efendi (Hoca Süleyman Vehbi Efendi)
34. Yörük İbrahim Efendi
35. Keşkekzade Hacı Eşref Efendi
36. Yırcalızade Şükrü Efendi
37. Basribeyzâde Şevki Bey
38. Somalı Hacı Hafız Kazım Şükrü Efendi
39. Silahçı Şevki Bey
40. Arnavut Rasim Bey
41. Hacı Kamil Efendi

    

Bu toplantı, Balıkesir Kuva-yi Milliyesi'nin temelini atmış ve Milli Mücadele'nin ilk adımlarının atıldığı bir nokta olmuştur. Balıkesir ve çevresindeki direniş, bu toplantının ardından bir yıl boyunca süren kararlı mücadeleler sonucu şekillenmiştir. Anzavur isyanı, İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletleri'nin çeşitli çabaları, içerideki ayaklanmalar, tüm bu zorluklara rağmen Balıkesir'deki halk, kendi kaderine sahip çıkmış ve Redd-i İlhak Cemiyeti ve Balıkesir Kongreleri sayesinde milli bir direniş hareketini başlatmıştır.

Mondros Ateşkes Anlaşması'nın getirdiği olumsuzluklar, Boğazların işgali, İstanbul'un düşman kontrolü altına alınması, Meclis-i Mebusan'ın dağıtılması gibi olaylar, İzmir'in işgalinin ardından tüm vatan topraklarında olduğu gibi Balıkesir'de de büyük bir tepkiye yol açmıştır. Redd-i İlhak Cemiyeti'nin kuruluşuyla başlayan bu tepki, daha geniş halk kesimlerinin de katılımıyla düzenlenen kongrelerle pekişmiştir.

1919 yılında başlayan kongrelerden en önemlileri, 28 Haziran 1919'da Dar'ün Nafia Medresesi'nde düzenlenen ilk kongre ve bu kongrelerin beşincisi olan 10 Mart 1920 tarihli kongredir. Bu süreçte Redd-i İlhak Cemiyeti ve özellikle Balıkesir Kongreleri, ilerleyen düşmana karşı direnç göstermekle kalmamış, aynı zamanda düzenli bir ordunun kurulmasına yönelik çalışmalara da zemin hazırlamıştır.

Bu dönemde, hem düşman güçlerle mücadele edilirken hem de halkın güvenliği sağlanarak, Erzurum ve Sivas Kongreleri'nin gerçekleştirilmesi ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılması için uygun bir zemin oluşturulmuştur.

Hey'et-i Merkeziye'nin karar defterlerinden ve kongre kararlarından anlaşılacağı üzere, Kuva-yi Milliye hareketi adeta bir devlet gibi davranmıştır. Vergi toplama, asker toplama, seferberlik ilanı yapma gibi yetkiler kullanılmış, halkın güvenliğini sağlama amacıyla çeşitli adımlar atılmıştır. Bu faaliyetlerin temel amacı, düşmana karşı direnerek Türk milletinin iradesini dünya kamuoyuna duyurmak olmuştur.

Redd-i İlhak Cemiyeti'nin ve Balıkesir Kongreleri'nin önemi, işgal ve esareti kabul etmeyen Türk halkının birlik ve kararlılıkla hareket ettiğini dünyaya duyurmasıdır. Bu mücadele, düşmanın ümitlerini boşa çıkararak ve içerideki ayaklanmaları bastırarak, Milli Mücadele'nin temellerini sağlam bir şekilde atmış ve Türkiye'nin geleceğini şekillendirmiştir.

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı

Fotoğraf: tarih.net, tarihnotlarim.com, nkfu.com

Derleme: egegundem.com.tr - Gürel UÇAK -